Η σκολίωση είναι μια διαταραχή της σπονδυλικής στήλης που μπορεί να παραμείνει ασυμπτωματική για χρόνια, προκαλώντας όμως σταδιακά αισθητική παραμόρφωση, δυσφορία ή και λειτουργικές επιπλοκές. Εμφανίζεται κυρίως κατά την παιδική ή εφηβική ηλικία, αλλά μπορεί να διαγνωστεί και στην ενήλικη ζωή, ως αποτέλεσμα εκφυλιστικών μεταβολών ή μακροχρόνιας επιβάρυνσης.
Η έγκαιρη διάγνωση και η κατάλληλη θεραπευτική προσέγγιση παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαχείριση της σκολίωσης, είτε πρόκειται για μια ήπια καμπύλωση είτε για σοβαρότερη σπονδυλική παραμόρφωση.
Τι είναι η σκολίωση και πώς εμφανίζεται
Η σκολίωση είναι μια τρισδιάστατη παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης, με χαρακτηριστική πλάγια καμπύλωση και ταυτόχρονη στροφή των σπονδύλων. Δεν πρόκειται απλώς για ένα “στραβό” σώμα – η παραμόρφωση επηρεάζει τη στάση, την κινητικότητα και, σε σοβαρές περιπτώσεις, ακόμα και την αναπνευστική λειτουργία.
Η σκολίωση αναπτύσσεται συνήθως στην παιδική ή εφηβική ηλικία, στη φάση ταχείας σωματικής ανάπτυξης. Ωστόσο, μπορεί να εμφανιστεί και στην ενήλικη ζωή, κυρίως ως εκφυλιστική σκολίωση.
Αίτια και τύποι σκολίωσης
Η σκολίωση διακρίνεται σε διάφορους τύπους, ανάλογα με την αιτιολογία της:
Ιδιοπαθής σκολίωση: Η πιο συχνή μορφή (80%), με άγνωστη αιτία. Συνήθως εντοπίζεται στην εφηβεία και αφορά κυρίως κορίτσια.
Συγγενής σκολίωση: Οφείλεται σε ανωμαλίες των σπονδύλων κατά την εμβρυϊκή ανάπτυξη.
Νευρομυϊκή σκολίωση: Συνδέεται με παθήσεις όπως η εγκεφαλική παράλυση ή η μυϊκή δυστροφία.
Εκφυλιστική σκολίωση: Εμφανίζεται στους ενήλικες λόγω φθοράς των μεσοσπονδύλιων δίσκων και των αρθρώσεων.
Λειτουργική (ή μεταβατική) σκολίωση: Προκαλείται από παράγοντες εκτός της σπονδυλικής στήλης, όπως η ανισοσκελία ή ο μυϊκός σπασμός.
Η διάκριση του τύπου είναι βασική για την επιλογή της κατάλληλης θεραπείας.
Ποια είναι τα συμπτώματα της σκολίωσης
Τα συμπτώματα εξαρτώνται από την ηλικία, το είδος και τη σοβαρότητα της παραμόρφωσης:
Σε παιδιά και εφήβους:
Ασύμμετροι ώμοι ή λεκάνη
Προεξοχή ωμοπλάτης
Κλίση του κορμού προς μία πλευρά
Ορατός ύβος κατά την επίκυψη
Σε προχωρημένα στάδια, πιθανή κόπωση ή πόνος
Σε ενήλικες:
Πόνος στη μέση ή την πλάτη
Δυσκαμψία και δυσκολία στην κίνηση
Νευρολογικά συμπτώματα (μούδιασμα, αδυναμία)
Διαταραχές βάδισης ή ισορροπίας
Αναπνευστική δυσχέρεια σε προχωρημένες παραμορφώσεις
Η αισθητική αλλοίωση είναι συχνά το πρώτο «σήμα», ιδιαίτερα στα παιδιά, ενώ στους ενήλικες επικρατούν τα λειτουργικά προβλήματα.
Διάγνωση της σκολίωσης: Από το τεστ Adam έως τη μαγνητική
Η διάγνωση ξεκινά με κλινική εξέταση, όπου εφαρμόζεται το τεστ επίκυψης του Adam. Ο γιατρός παρατηρεί για ασυμμετρίες, ύβο ή προεξοχές στον κορμό.
Ακολουθεί ακτινογραφία της σπονδυλικής στήλης σε όρθια θέση, όπου υπολογίζεται η γωνία Cobb. Καμπύλες πάνω από 10° θεωρούνται σκολιωτικές.
Σε ύποπτες περιπτώσεις (άτυπες καμπύλες, νευρολογικά συμπτώματα) χρειάζεται μαγνητική τομογραφία, ενώ σε παιδιά με ταχεία επιδείνωση απαιτείται και νευρολογική εκτίμηση.
Ποιες είναι οι επιπλοκές της μη θεραπευόμενης σκολίωσης
Η σκολίωση που παραμένει χωρίς παρακολούθηση ή θεραπεία μπορεί να προκαλέσει:
Μηχανική καταπόνηση και χρόνιο πόνο
Αναπνευστικά προβλήματα, αν εμπλέκεται η θωρακική μοίρα
Νευρολογικές βλάβες από πίεση νευρικών ριζών
Ψυχολογική επιβάρυνση, ειδικά στους εφήβους
Προοδευτική παραμόρφωση που επηρεάζει τη στάση, τη βάδιση και την αυτοεικόνα
Η παρακολούθηση της εξέλιξης είναι ζωτικής σημασίας.
Συντηρητική θεραπεία: Πότε και πώς εφαρμόζεται
Η συντηρητική αντιμετώπιση είναι κατάλληλη για ήπιες ή μέτριες σκολιώσεις, κυρίως σε παιδιά και εφήβους με υπολειπόμενη ανάπτυξη.
Περιλαμβάνει:
Ειδικές ασκήσεις φυσικοθεραπείας, για στάση σώματος, ενδυνάμωση και συμμετρία
Κηδεμόνας (brace), όταν η καμπύλη είναι 20–25° και υπάρχει ανάπτυξη
Παρακολούθηση, με επανεξέταση κάθε 4–6 μήνες για ήπιες μορφές
Η επιτυχία της συντηρητικής θεραπείας εξαρτάται από τη συνεπή εφαρμογή και την καθοδήγηση από ειδικό.
Χειρουργική αντιμετώπιση: Πότε είναι απαραίτητη
Η χειρουργική θεραπεία ενδείκνυται όταν:
Η καμπύλη ξεπερνά τις 45–50°
Η σκολίωση επιδεινώνεται ραγδαία
Υπάρχουν λειτουργικά ή νευρολογικά προβλήματα
Η πιο συχνή μέθοδος είναι η σπονδυλοδεσία, με τοποθέτηση ράβδων, βιδών και μοσχευμάτων. Στόχος είναι η διόρθωση της καμπύλης, η σταθεροποίηση και η βελτίωση της στάσης και της λειτουργικότητας.
Η επέμβαση είναι εξατομικευμένη και η απόφαση πρέπει να λαμβάνεται μετά από αναλυτική ενημέρωση του ασθενούς.
Συχνές ερωτήσεις για τη σκολίωση
Είναι κληρονομική η σκολίωση;
Συχνά υπάρχει οικογενειακή προδιάθεση, ιδιαίτερα στην ιδιοπαθή μορφή.
Πονάει η σκολίωση;
Στα παιδιά όχι συχνά. Στους ενήλικες, ειδικά στην εκφυλιστική μορφή, ο πόνος είναι κοινό σύμπτωμα.
Χρειάζεται χειρουργείο κάθε σκολίωση;
Όχι. Οι περισσότερες αντιμετωπίζονται συντηρητικά, ειδικά σε πρώιμα στάδια.
Ο κηδεμόνας διορθώνει τη σκολίωση;
Όχι πλήρως, αλλά επιβραδύνει ή αναστέλλει την επιδείνωση σε αναπτυσσόμενα παιδιά.
Επηρεάζει η σκολίωση τη ζωή μου;
Η ήπια σκολίωση δεν επηρεάζει σημαντικά. Οι σοβαρές μορφές απαιτούν πιο ενεργή παρέμβαση, αλλά με τη σωστή θεραπεία η ποιότητα ζωής διατηρείται σε υψηλό επίπεδο.
Για περισσότερα άρθρα για την υγεία της σπονδυλικής στήλης, επισκέψου την κατηγορία Health του PrimeLife.